θερμοκρασιακό εύρος

Η διαφορά μεταξύ των θερμοκρασιών ενός σώματος σε δύο διαφορετικούς χρόνους· ειδικά στη μετεωρολογία, είναι η διαφορά μεταξύ μέγιστων και ελάχιστων τιμών της θερμοκρασίας του αέρα ενός τόπου, που πραγματοποιούνται σε ορισμένο χρονικό διάστημα (έτος, μήνας, ημέρα κλπ.). Η τιμή που χρησιμοποιείται γενικά περισσότερο για κλιματικούς πίνακες είναι το μέσο ετήσιο εύρος, που βρίσκεται από τη διαφορά μεταξύ των μέσων θερμοκρασιών του αέρα κατά τον πιο θερμό και τον πιο ψυχρό μήνα ενός έτους. H διαφορά αυτή εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος, το υψόμετρο, το ανάγλυφο του εδάφους, την κατάσταση της ατμόσφαιρας και κυρίως από την ηπειρωτικότητα του τόπου. Πράγματι, αυτή είναι μικρή στις θαλάσσιες περιοχές, γιατί οι μεγάλες υδάτινες μάζες επενεργούν ως θερμορρυθμιστές, ενώ είναι πολύ μεγάλη στο κέντρο των ηπειρωτικών (χερσαίων) περιοχών. Στο Βερχογιάνσκ της Σιβηρίας, για παράδειγμα, το μέσο ετήσιο θ.ε. υπερβαίνει τους 60°C. Επίσης υπάρχει διαφορά της τάξης του ενός μήνα μεταξύ του μέγιστου του ετήσιου θ.ε. για τις ηπειρωτικές και του μέγιστου για τις θαλάσσιες περιοχές. Πάνω από ηπειρωτικές περιοχές, το μέγιστο της θερμοκρασίας ενός έτους εμφανίζεται τον μήνα Ιούλιο, ενώ πάνω από θαλάσσιες εμφανίζεται τον μήνα Αύγουστο. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι στις μεν θάλασσιες περιοχές το φθινόπωρο είναι θερμότερο από την άνοιξη, ενώ στις ηπειρωτικές το αντίθετο. Ονομάζονται ίσου εύρους οι γραμμές (ή καμπύλες) που ενώνουν τους τόπους της Γης που έχουν το ίδιο μέσο ετήσιο εύρος. Ανάλογα με τα ετήσια θ.ε. υπολογίζονται και τα μηνιαία, τόσο τα μέσα όσο και τα απόλυτα. Μία άλλη τιμή που χρησιμοποιείται πολύ είναι το ημερήσιο θ.ε., η διαφορά δηλαδή μεταξύ μέγιστων και ελάχιστων τιμών σε κάθε ημέρα για μία ορισμένη χρονική περίοδο (γενικά ενός μήνα), που εξάγεται από ένα μεγάλο αριθμό ετών. Η διαφορά αυτή μπορεί να είναι μεγαλύτερη (θερμών ερήμων) ή μικρότερη (ψυχρών βόρειων ηπειρωτικών περιοχών) από την ετήσια διαφορά της ίδιας περιοχής. Ιδιαίτερα, είναι αρκετά μεγάλη στις ορεινές ζώνες και στις ηπειρωτικές περιοχές, που έχουν μεγάλη ηλιοφάνεια και δέχονται έντονη θερμική ηλιακή ακτινοβολία. Στις περιοχές αυτές τα ισχυρά άλματα της θερμοκρασίας συμβάλλουν σημαντικά στη φυσική αποσάθρωση των πετρωμάτων. Τα πετρώματα θρυμματίζονται εξαιτίας της διαστολής τους κατά τη διάρκεια τη ημέρας και της συστολής τους κατά τη διάρκεια της νύχτας.